DE HEMEL OP AARDE
Dossiertentoonstelling vanaf zaterdag 4 september 2021

zaterdag 4 september om 11 uur - In Deo Confidius – devotioneel beeldgebruik - Inleiding tot de tentoonstelling Boekvoorstelling en PowerPointpresentatie

 De dossiertentoonstelling is verder te zien tot en met zaterdag 18 december, telkens op zaterdagmorgen tijdens de publiekswerking, van 9.30 tot 12.00

Lees de flyer ...

Binnen de twintig thematische belangstellingspunten van onze heemkring vormt de deelverzameling met devotieprentjes een wezenlijk studie- en onderzoeksmateriaal. Deze prenten leveren onweerlegbaar het tastbaar bewijs van de vroomheid en geloofszekerheid van onze voorouders. De religieuze, historische en artistieke achtergrond spelen dan ook een beduidende rol en betekenis in de benadering en benoeming van deze prenten, waarbij het leven van Jezus, de verering van Maria en de toegeschreven wonderdaden van heiligen en martelaren een voorname plaats innemen. In de loop der jaren merkt men dan ook een wisselende beeldcultuur op, die zelfs inspeelde op de vigerende kunsttendensen. Maar de aan het beeld gelieerde vroomheid stond veelal in evenwicht met de oproep tot gebed, bezinning en piëteit. Deze volkse devotionele taferelen nemen dan ook diverse vormen en uiterlijke kenmerken aan die bij de gelovige een hulpmiddel moesten zijn om bijvoorbeeld verdriet en rouwen te kunnen plaatsen, om deelgenoot te worden van allerlei mystieke ervaringen, om te bemiddelen bij de vraag naar genezingen of bijzondere ingrepen waarbij de helpende hand van een heilige noodzakelijk was, als aansporing tot dagelijks gebed of als psychische steun en toeverlaat om de eigen ziel tot God op te voeren. Het beeldrepertorium heeft dus wezenlijk impact op het menselijk gevoel en speelt met de interpretatieve begrippen tussen vroomheid (piété) en medelijden (pitié).

Deze prenten gaven de gewone mens door hun beeldensymboliek, tekst en ritus een bepaald gevoel van geestelijke voldaanheid en gelukzalige aanvaarding: een vertrouwen op Gods steun en nabijheid. Devotieprentjes zijn dan ook veelal synoniem voor verbeelding van vroomheid. Ze zijn gerelateerd aan begrippen van een stille ingetogen wereld als ideaalbeeld: een hemel op aarde waar diepgaand geloof, contemplatie en gebed een cruciale plaats innemen.

De diversiteit in devotieprenten is groot en hun iconografie vormt dan ook een aparte plaats in de religieuze beeldcultuur door de jaren heen. Mag het beeldeken bestempeld worden als een volks icoon en waardevol erfgoedstuk dat in het verlengde van de geestelijke literatuur als gebedenboeken, religieuze liedboeken en brevieren (vaak de verzamelplaats van deze prentjes) moet beken worden? Of bieden deze devotieprenten enkel een visueel genot zonder meer, net zoals iemand houdt van sigarenbandjes of champagnedekseltjes? Een verkenning binnen de eigen verzameling Hamse beeldekens van de heemkring toont hoe verscheiden de grafische mogelijkheden waren om tot het gestelde doel en resultaat te komen. Wat bovendien uitermate interessant is en toch door ieder erkend wordt, is de (kunst)historische context van deze devotieprenten die overduidelijk heeft bijgedragen tot de eigenheid van een bepaalde tijdsgeest en tot de bloei en
uitstraling van een religieuze iconografie.